Sợ hãi là một phản ứng tự nhiên của con người – và đặc biệt phổ biến ở trẻ nhỏ. Một tiếng sấm, một bóng tối, một lần vấp ngã hay ánh mắt người lạ… tất cả đều có thể khiến trẻ lo lắng, bất an hoặc thậm chí là hoảng loạn: Làm sao để trẻ vượt qua nỗi sợ? Làm sao để ba mẹ không phản ứng thái quá hay quá dửng dưng?
Tại Thắp Lửa Trí Tuệ, chúng tôi tin rằng: sự an toàn cảm xúc là nền tảng cho mọi sự phát triển bền vững. Và việc giúp trẻ vượt qua sợ hãi không phải là “loại bỏ” nó, mà là hướng dẫn trẻ “sống chung” và “chuyển hóa” nỗi sợ một cách lành mạnh.
1. Vì sao trẻ sợ hãi?
Trẻ nhỏ có hệ thần kinh chưa hoàn thiện, trí tưởng tượng lại rất phong phú. Chính vì thế, các tình huống mới – lạ – không kiểm soát được đều dễ trở thành nỗi sợ.
Một số nguyên nhân phổ biến khiến trẻ cảm thấy sợ hãi:
-
Bị la mắng, đe dọa, hoặc chứng kiến người khác bị trừng phạt
-
Gặp trải nghiệm tiêu cực: té ngã, lạc đường, bóng tối, ở một mình
-
Nghe chuyện đáng sợ hoặc xem hình ảnh gây ám ảnh
-
Căng thẳng từ môi trường: áp lực học tập, chuyển lớp, xa ba mẹ
2. Những biểu hiện của trẻ khi sợ hãi
Không phải trẻ nào cũng nói “con sợ”. Đôi khi, nỗi sợ thể hiện qua:
-
Né tránh, im lặng, trốn vào góc
-
Khóc, la hét, giật mình, khó ngủ
-
Bám chặt người lớn, không rời khỏi người thân
-
Có những biểu hiện thể chất: đau bụng, nhức đầu, nôn ói
Việc thấu hiểu biểu hiện cảm xúc của trẻ là bước đầu tiên để giúp con vượt qua nỗi sợ.
3. 5 cách giúp trẻ vượt qua sợ hãi một cách lành mạnh
1. Lắng nghe mà không phán xét
Trẻ cần cảm thấy mình được an toàn khi chia sẻ. Thay vì nói “không có gì phải sợ”, hãy nhẹ nhàng hỏi:
“Con thấy điều đó như thế nào?”
“Mẹ hiểu, con đang cảm thấy hơi lo đúng không?”
Việc lắng nghe và đồng cảm giúp trẻ gọi tên được cảm xúc của mình – đây là một bước chữa lành rất quan trọng.
2. Không dùng nỗi sợ để kiểm soát trẻ
Nhiều phụ huynh vô tình nói:
- Không ngoan mẹ sẽ nhốt con vào phòng tối
- Không ăn là công an bắt
Những câu này không giúp trẻ “ngoan” hơn, mà chỉ khiến tâm lý sợ hãi kéo dài dai dẳng.
3. Cùng con “kể lại” nỗi sợ một cách nhẹ nhàng
Giúp trẻ vẽ lại – đóng vai – kể lại tình huống khiến con sợ, nhưng với một kết thúc tích cực:
-
Con vẽ “con quái vật” rồi vẽ thêm “mình đang đá vào mông nó”
-
Con giả làm bác sĩ khám cho bạn thú bông bị đau bụng…
Cách này giúp trẻ đảo ngược cảm xúc, từ bị động sang chủ động.
4. Hướng dẫn con cách hít thở và tự trấn an
Khi trẻ sợ hãi, cơ thể phản ứng mạnh mẽ – nhịp tim nhanh, tay run, thở gấp. Dạy trẻ cách hít thở sâu – thổi bong bóng – ôm chặt gấu bông là cách để giúp con học cách tự điều tiết cảm xúc.
5. Tạo môi trường an toàn và nhất quán
Tại Thắp Lửa Trí Tuệ, chúng tôi chú trọng đến sự an toàn cảm xúc:
-
Trẻ được lắng nghe, được gọi tên cảm xúc
-
Có các hoạt động trị liệu nhẹ nhàng như thiền chuông, kể chuyện, vẽ cảm xúc
-
Thầy cô không dùng la mắng, đe dọa
-
Giúp trẻ từng bước học cách tin vào bản thân và an tâm khi đối mặt với điều mới mẻ
4. Thắp Lửa Trí Tuệ – nơi trẻ được chữa lành từ những điều nhỏ bé
Giúp trẻ vượt qua sợ hãi không phải là “ép con can đảm”, mà là kiên nhẫn đồng hành để con cảm thấy đủ an toàn để tự bước tiếp.
Tại Hệ Thống Giáo Dục Thắp Lửa Trí Tuệ, mỗi ngày trôi qua là một hành trình thấu hiểu và yêu thương cảm xúc của trẻ. Chúng tôi tạo ra những không gian mà ở đó:
-
Trẻ được là chính mình
-
Được công nhận cảm xúc
-
Và học cách xử lý mọi điều bằng tình yêu thương, sự hiểu biết và lòng can đảm từ bên trong
5. Kết luận
Sợ hãi là một phần tự nhiên trong quá trình trưởng thành của trẻ nhỏ. Thay vì cố gắng loại bỏ hoàn toàn nỗi sợ, điều quan trọng là ba mẹ và người lớn xung quanh hiểu – công nhận – và đồng hành cùng trẻ vượt qua những cảm xúc đó một cách lành mạnh và tích cực.
Tại Thắp Lửa Trí Tuệ, chúng tôi không phải là trung tâm hỗ trợ tâm lý chuyên sâu, nhưng trong vai trò là trường mầm non – môi trường bán trú – trung tâm kỹ năng sống, chúng tôi luôn chú trọng tạo dựng:
-
Môi trường thân thiện, an toàn về cảm xúc
-
Sự gắn kết giữa thầy cô – ba mẹ – học sinh
-
Các hoạt động nhẹ nhàng giúp trẻ nhận diện cảm xúc, xây dựng sự tự tin và khả năng thích nghi
Mỗi ngày đến trường là một cơ hội để trẻ khám phá bản thân, học cách đối diện và vượt qua thử thách nhỏ bằng tình yêu thương và sự hỗ trợ đúng lúc từ người lớn.
Nếu ba mẹ đang tìm một không gian học tập kết hợp giữa kiến thức – kỹ năng – cảm xúc cho con, Thắp Lửa Trí Tuệ luôn sẵn sàng đồng hành cùng gia đình trong những năm tháng đầu đời đầy ý nghĩa của trẻ.
